Ölümsüz olmak mümkün mü?

Haziran 4, 2017 1 Yazar: SoranWeb

Popüler kültürde sıkça yer alan ölümsüzlük teması ve bu konu etrafında dönen filmleri sıkça izlemişsinizdir. Peki bir canlının doğa üstü güçlere sahip olmadan ölümsüz olması mümkün mü?

Vampirler

İnanılmaz ama gerçek böyle bir canlı gerçekten var ölümsüzlük olma özelliğini taşıyan bir canlı var. Bu bir denizanası… Bu canlının ismi “Ölümsüz denizanası” olarak da bilinen, Turritopsis dohrnii. Biyologlar bu tür canlıları “biyolojik olarak ölümsüz canlılar” kategorisine soktu. Bu kategorideki canlılar, fiziksel bir şiddete ve ölümcül bir dış tehdide maruz kalmadıkları müddetçe asla ölmezler ve teknik olarak soylarını sonsuza kadar yaşayabilirler. Onlar için ölümsüz olmak mümkündür.

Peki nedir “ölümsüz canlı”? Ölüm, bir türe ait bir bireyin hayatını yitirerek genetik soy hattının sonuna ermesi demektir. Yani bu tür canlılarda için ölümle birlikte genler tümden yok edilmiş olur. Ölümlü canlıların tümünde genler eşeyli üreme yoluyla sonraki bireylere aktarırlır. Ölümsüz olarak nitelendiren canlılardaysa durum tersidir. Üreme eşeysiz olarak gerçekleşir ve genler direk aktarılır.

Bunun sonucu olarak kendi bedenleri ölse bile, genleri ve o genlerden yeni birebir kopyaları yaşamayı sürdüreceği için biyolojik ve evrimsel açıdan “ölümsüz” olmuş olurlar. Biyolojik açıdan bakacak olursak tek hücreli canlıların neredeyse tamamı ile yassısolucanlar gibi eşeysiz olarak kendilerini kopyalayabilen canlılar, bazı bitkiler ve hatta bazı hayvanlar “ölümsüz” canlılardır. Çünkü eşeysiz üreyen bu canlılar, kendilerinin kopyalarını üretebilirler ve bir parçaları ölse bile, o kopyaları hayatta kalacağı için bireyin kendisi yaşamayı sürdürecektir. Burada unutulmaması gereken nokta bu canlıların “biyolojik olarak ölümsüz” canlıların, insanların anladığı gibi “ölümsüz” olmadığıdır yani ölümsüz olmak kavramanın onlar için çok farklı olduğudur.

Bu ölümsüz adeta uzaylı olan bu canlıların üzerine basacak, üzerlerine silahla ateş edecek veya herhangi bir diğer fiziksel şiddete başvuracak olursanız elbette vücut bütünlüklerini yitirerek ölürler. Kısacası “biyolojik olarak ölümsüz” olan canlılar, ölüme karşı dirençli canlılar değildirler. Ölebilirler. Diğer canlılarsa ister istemez günü gelince öleceklerdir.

Ölümsüz canlılar nasıl ölümsüz oluyor?

Aslında çok basit ama nefes

kesici bir yöntemle… Ölümsüz denizanası, kendisinin de dahil olduğu Sölenterler Şubesi’nin yaşam döngüsünü uygulamaktadır. Bu yaşam döngüsü iki evreden oluşur: Polip Evresi ve Medusa Evresi. Polip evresinde su dibinde, kendilerini bir “kök” (ya da “sap”) ile sabitleyerek, fiziksel olarak yer değiştirmeden yaşarlar. Tutundukları yerden, sabit olarak, ağızlarında bulunan dokungaçlarla avlanırlar ve bu şekilde yaşarlar.

Polip devrede hayvanlar “tomurcuklanma” ile eşeysiz olarak çoğalırlar. Yani vücutlarından başka bir parçayla yeni bir parça oluşur ve yeni bir bütün oluşturur. Böylece tek bir sölenter, aynısının kopyası olan 2 sölentere çoğalmış olur. Medusa Evresi’ne gelince vücutları, daha tanıdık olan “çan” ya da “şemsiye” şeklini alır. Denizanalarından aşina olduğumuz uzun dokungaçlara sahip olurlar ve genelikle diledikleri gibi hareket edebilirler. Artık sabit bir yaşam sürmeyen bu denizanaları alışageldiğimiz “hayvan” tanımına daha uygun bir şekilde avlanırlar. İşte bu evredeki ölümsüzler, artık eşeysiz olarak değil, eşeyli olarak ürerler.

Dev deniz anaları

Normal denizanalarında hayat döngüsü daima polip olarak başlar, Medusa Evresi’ne girilir, eşeyli üreme ile yavrular üretilir ve ölünür. Yavru denizanaları polip dönemden geçerek büyürler ve döngü bu şekilde, normal bir hayvandaki gibi sürer. Birçok NORMAL denizanası bu döngüyü tamamlarlar ve fiziksel olarak “yaşlanma sonucu ölme” olgusuna sahiptirler. Medusa Evresi’ne ulaşan bir denizanası için artık geri dönüş yoktur: Ölüm, kaçınılmaz olarak gelecektir ve gelir!

Ölümsüz denizanası Turritopsis dohrnii hariç… farklı olarak bu tür, Medusa Evresi’ne ulaşmasına rağmen Polip Evresi’ne geri dönebilme özelliğine sahiptir! Yani yukarıda az önce anlattığımız hayat döngüsü, bu canlılarda bir noktada tersine döner. Normal denizanalarında Medusa evresinde ölürler ancak denizanalarında Polip Evresi’ne geri döndürebilirler! Bu sayede ölüm gerçekleşmez ve canlı Polip – Medusa, Medusa – Polip evrelerinde gidip gelerek sonsuza kadar yaşar. Dışardan bir darbe almazsa sonsuza kadar yaşayabilir…

Laboratuvar araştırmaları, var olan tüm T. dohrnii bireylerinin istisnasız olarak ilk evreye yani Polip Evresi’ne dönebilme yeteneği olduğunu göstermiştir. Yani bu, öylesine ya da rastgele bir durum değildir ve hayvanlar aleminde sonsuza kadar yaşamayı başaran tek tür canlı yine bu denizanalarıdır. Tek hücreli bakteriler, yassı solucanlar, vb. canlılar üreme yöntemleri sayesinde kısmi ölümsüzlüğü sağlasalar da bu tür ölümsüzlüğü sağlayan döngüyü gerçekleştirememişlerdir.

Ölümsüzlüğü yakalayan bir canlının keşfi bilim dünyasında büyük bir heyecanla karşılanmıştır. Bu heyacan ve araştırmalar, yeni keşiflerin hatta ölümsüzlüğün kapısını açar mı, ne dersiniz?

yazan: Soran Web